افت قند خون و قند خون بالا: شناخت، پیشگیری و کنترل
کنترل قند خون برای بیماران دیابتی و حتی افراد سالم بسیار مهم است. اختلال در سطح قند خون می‌تواند باعث علائم ناخوشایند و حتی عوارض جدی شود. دو وضعیت شایع در این زمینه عبارتند از: افت قند خون (هیپوگلیسمی) و افزایش قند خون (هیپرگلیسمی).
۱. افت قند خون (هیپوگلیسمی)
هیپوگلیسمی زمانی رخ می‌دهد که سطح قند خون کمتر از حد طبیعی باشد (معمولاً کمتر از ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر).
علائم شایع:
ضعف و لرزش
تعریق زیاد
سرگیجه و گیجی
تپش قلب سریع
گرسنگی شدید
در موارد شدید: تشنج یا از دست دادن هوشیاری
علت‌ها:
مصرف بیش از حد انسولین یا داروهای دیابت
تأخیر یا حذف وعده‌های غذایی
ورزش شدید بدون جبران انرژی
راهکارهای فوری:
مصرف قند سریع‌الاثر مانند آب‌میوه، قند یا شیرینی ساده
اندازه‌گیری مجدد قند خون بعد از ۱۵ دقیقه
اطلاع به پزشک برای تنظیم داروها
۲. افزایش قند خون (هیپرگلیسمی)
هیپرگلیسمی زمانی رخ می‌دهد که قند خون بالاتر از حد طبیعی باشد (معمولاً بالای ۱۳۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر ناشتا).
علائم شایع:
تشنگی شدید
ادرار مکرر
خستگی و ضعف
تاری دید
در موارد شدید: تهوع، استفراغ و کما دیابتی
علت‌ها:
مصرف زیاد قند و کربوهیدرات
عدم مصرف دارو یا انسولین طبق نسخه
عفونت یا استرس جسمی/روحی
راهکارها:
مصرف داروها و انسولین طبق دستور پزشک
نوشیدن آب کافی و حفظ هیدراتاسیون
مراجعه فوری به پزشک در صورت افزایش شدید یا علائم شدید
۳. پیشگیری و کنترل
اندازه‌گیری منظم قند خون طبق برنامه پزشک
رعایت رژیم غذایی سالم و زمان‌بندی وعده‌ها
فعالیت بدنی منظم و کنترل وزن
آگاهی از علائم افت یا افزایش قند خون برای اقدام سریع
کنترل مناسب قند خون، پیشگیری از عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت دیابت را ممکن می‌سازد. آموزش بیماران و پایبندی به سبک زندگی سالم، کلید موفقیت در مدیریت دیابت است